فراورده های زنبور عسل در حفظ سلامت و درمان بیماری های انسان

دراین گزارش مختصر ، به عنوان یک مبحث علمی و طبی ، به معرفی انواع فرآورده های زنبورعسل ، از قبیل : عسل (Honey) – ژل رویال ( شاه انگبین )(Royal Jelly) – گرده گل (Bee Pollen) و نان گرده – برّه موم (Propolis) – موم (Wax) و زهر زنبور عسل (Venom) ، پرداخته وخواص آنها را در حفظ سلامتی ودرمان بیماریهای بشر بیان می نماییم . تا شاید از تولید ومصرف عسل تقلبی دوری جسته ، به پیشرفت طب سنتی وطبیعی واقتصاد کشور وهمچنین تعمیق تعالیم اسلامی در رابطه با زندگی سالم کمک نماییم . در قرآن مجید ، سوره مبارکه نحل ، در باره زنبورعسل نازل شده است . پروردگار یکتا موهبتی را که در گلها قرار داده به زنبورعسل الهام میکند تا آنرا جمع آوری کرده و به مصرف غذای خود برساند . عسل دارای خواص درمانی بیشتر گلها و گیاهان روی زمین است .

(( پروردگار تو، به زنبور عسل وحی کرد ، که در کوه ها ودرختان و بلند یها منزل گیرید ، سپس از میوه های شیرین و شهد گلهای خوشبو بخورید و راهی را که پروردگارتان برای شما قرارداده بپوئید ، آنگاه از درون آنها شربتی به رنگهای گوناگون بیرون می آید که در آن شفا برای مردم است . به یقین در این امر ، نشانه روشنی است برای کسانی که می اندیشند . — سورهء نحل ، آیات 68 – 69 ))
از بین تمام خوراکی ها واژه (شفا ) درقرآن ، فقط برای عسل بکار رفته است .

زنبور درمانی و عسل درمانی

زنبوردرمانی یکی از شیوه های طبیعی درمان در جهان است که از سال های بسیار دور در میان مردم یونان و چین متداول بوده و امروزه نیز به دلیل گسترش عوارض جانبی و آثار سوء داروهای شیمیایی به عنوان یکی از شیوه های درمانی کم خطر و غیرتهاجمی در اروپا و کشورهای آمریکایی شناخته می شود. در این شیوه درمانی که در سال های اخیر در کشورمان، نیز رایج شده است، متخصصان زنبوردرمانی از زنبور و فرآورده ها و تولیدات آن مانند عسل، ژله رویال، گرده گل و موم برای درمان انواع بیماری ها استفاده می کنند. متخصصان زنبوردرمانی موفقیت این شیوه را در درمان بسیاری از بیماری ها از قبیل بیماری های سیستم عصبی، ام.اس، زونا، روماتیسم، آرتریت و افسردگی به اثبات رسانده اند. این شیوه بی شک یکی از راه های درمان طبیعی است که بیمار را از مصرف داروهای شیمیایی و شیوه های درمانی طب رایج بی نیاز می کند. برای آشنایی بیشتر با این شیوه درمانی با دکتر «بهنام کاویانی وحید» محقق و پژوهشگر زنبوردرمانی به گفت وگو نشستیم تا جزئیات بیشتری را در این زمینه به دست آوریم.

زنبور درمانی (نیش عسل)

یونانیان در قدیم از عسل و موم برای تهیه انواع غذاها استفاده می کردند. بعدها، نیش زنبور برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شد. بقراط و کنفوسیوس از این روش برای درمان بیماران استفاده می کردند.
در عصر حاضربه خاطر آگاه شدن مردم از اثرات بد داروها، مردم رو به درمان های طبیعی آورده اند و اکنون مطب های زیادی برای درمان با نیش زنبور در چین گشایش یافته و به سرعت این روش درمانی دراروپا و آمریکای شمالی رایج شده است.

نیش زنبور عسل و درمان برخی بیماری ها

زهر زنبور عسل مایعی است تلخ مزه به رنگ روشن دارای وزن مخصوص(1.1313 )بوی خاص و واکنش اسیدی، در مجاورت هوا به سرعت خشک میشود. زهر زنبور ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم هشت نوع پروتئین در آن شناسایی شده است. مشخص شده است ترکیبات زهر رنبور عسل مناطق مختلف و نسبت به فصل های مختلف با هم فرق میکند .

ترکیبات اصلی زهر زنبور

آنزیم ها: -فسفو لیپازA2-هیالورونیداز-اسید فسفاتاز

پپتید ها: آپا مین -ملیتین- پپتید MCD -سکا پین -تر تیا پین-آدو لاپین

آ مین های بیو ژنیک: هیستا مین - دوپا مین -نوراپی نفرین – لکوترین

 

اثر زهر زنبور در درمان بیماری MS

Multiple Sclerosis - بیماری با علت نامعلوم می باشد در این بیماری قسمتهایی از رشته های عصبی در سیستم عصبی مرکزی به واسطه خطا در فعالیت سیستم ایمنی بدن بیمار دچار التهاب و تخریب پوشش میلین و جراحت اکسون شده و در نهایت آسیب میبیند . بیمار و پزشک هیچ گونه پیش بینی از آینده بیماری ندارند و داروهای عرضه شده :

( Interferon B-1a - Interferon B-1b < Betaseron )

در بسیاری از موارد نمی تواند بیماری را درمان کند .

استفاده از زهر زنبور عسل یکی از روش های جایگزین و مناسب براتی در مان این بیماری است .

با توجه به جد ول تر کیبا ت زهر زنبور Melittin که 50 % وزن خشک زهر را تشکیل میدهد یکی از مهم ترین مواد ضد التهاب ( 100 برابر قویتر از Hydrocortisol ) است .

Adolapin ماده دیگر موجود در زهر می باشد که از طریق مهار فعالیت آنزیم ‍‍Cyclooxygenase باعث اثر ضد التهابی و ضد درد می شود . Apamin از تشکیل Complement C3 جاوگیری میکند و کانال های پتاسیمی وابسته به کلسیم را بلوکه می کند و به همین دلیل انتقال عصبی را تشدید میکند . آنزیم Hyaluronidase نیز Scar تشکیل شده در بیماران ام اس را از بین می برد در دنیا تعداد قابل توجهی از بیماران MS فلج شده با زنبور درمانی صحت کامل خود را باز یافتند .

در سال 1997 میلادی انجمن MS امریکا مبلغ 250000 دلار در اختیار دکتر Beltani رئیس بخش ایمونولوژی دانشگاه Georgetown آمریکا قرار داد تا در مورد تاثیر زهر زنبور روی بیماران مبتلا به MS تحقیق نماید تحقیقات نشان داد که در 60 % بیماران سبب بهبودی بیماران شده است .

 

اثر درمانی زهر زنبورعسل در بیماریهای رماتیسمی

باتوجه به تحقیقات جدید در خارج کشور و نوشته های طب سنتی مبنی براثردرمانی زهر زنبورعسل در درمان بیماریهای رماتیسمی و بدلیل کمبود اطلاعات منتشر شده دراین زمینه ونگرانی پزشکان متخصص روماتولوژی بعلت اثرات نامطلوب و یا بی اثر بودن نسبی داروهای فعلی دربرخی از بیماران و عدم انجام این تحقیق درایران برآن شدیم تا پژوهشی درمورد اثردرمانی زهرزنبور عسل در درمان بیماری های رماتیسمی بعمل آوریم . موادموثری ازجمله ملیتین در زهر زنبور عسل وجود دارد که میتواند در درمان بیماریهای رماتیسمی موثر باشد. نظر به اینکه استفاده مستقیم ازنیش زنبور عسل ممکنست واکنش‌های آلرژیک و حتی شوک آنافیلاکتیک و حتی مرگ ایجاد نمایدلذا از زهر زنبور عسل فرآورده داروئی درابتدا بصورت پماد جلدی و سپس قرص‌های خوراکی ساخته و دردرمان بیماریهای روماتیسمی مورداستفاده واقع خواهدشد

زهر زنبور عسل از دیرباز برای درمان بیماریهای رماتیسمی بکار می رفته است اما تا کنون این روش درمانی در طب غربی پذیرفته نشده است. بمنظور بررسی علمی این اثرات پیش گفته ابتدا بعنوان مطالعه اولیه در سه بیمار رماتیسمی داوطلب و پس از اخذ رضایت نامه کتبی نیش مستقیم زنبور عسل بکار رفت. نتایج حاصله رضایت بخش بود و لذا تولید فراورده تزریقی جدیدی از زهر زنبور عسل بمنظور بررسی علمی اثرات آن مد نظر قرار گرفت. یک دستگاه شوک الکتریکی جدید برای استحصال زهر زنبور عسل طراحی و ساخته شد. زهر زنبور عسل استحصال شده از نظر طیف اشپکتروفتومتری و نیز از نظر pH با زهر زنبور عسل استاندارد درجه یک سیگما مقایسیه گشت. روش جدیدی برای استاندارد کردن زهر زنبور عسل ابداع گشت. این روش بر مبنای سنجش میکروبی توسط انتشار از دیسک و با استفاده از میکروارگانیسم باسیلوس سابتیلیس (ATCC 6633) و زهر زنبور عسل درجه یک سیگما انجام پذیرفت. زهر زنبور عسل تولیدی توسط *****های غشایی Millipore استریل گشت و سپس در 4 دوزاژ مختلف بصورت ویالهای لیوفیلیزه فرموله شد. این فرآورده مورد آزمونهای استریلیتی LD50 و Safety (تزریق وریدی به موشهای سوری) واقع گشت. pH و نیز اسپکتروفتوگرام آنها نیز بررسی شد. دستگاه شوک الکتریکی جدید بعنوان اولین دستگاه سم گیر زنبور ساخت ایران به ثبت اختراع رسید. pH و حداکثر جذب هر دو نوع زهر زنبور عسل یکی بودند (به ترتیب 0/1+- 5/5 ,280nm ) منحنی استاندارد بدست آمده از روش سنجش میکروبی خطی بود (r=0.99609+-0.00260 , CV%=3.788+-0.440) . بعنوان یک طرح اولیه، حدود سه هزار ویال در چهار دوزاژ مختلف 0/14،0/36،0/70،1.4mg/vial در انستیتو رازی حصارک تهیه گشت. نتایج آزمونهای استریلیتی و Safety رضایتبخش بودند. مقایسه اسپکتروفتوگرامها و pH زهر زنبور عسل قبل از فرمولاسیون و پس از آن حاکی از عدم تغییر در ماهیت زهر زنبور عسل بود. LD50 فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل برابربا 0/061 +- 3/88 mg/kg بود. برای نخستین بار در ایران فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل ساخته شد. پس از اخذ مجوز لازم از وزارت بهداشت، بررسیهای بالینی در مورد اثرات درمانی زهر زنبور عسل ایران روی برخی از امراض خود ایمنی از قبیل مالتیپل اسکلروزیس و آرتریتهای سرم منفی انجام خواهد شد

درباره فواید محصولات زنبـور عسـل تحقیقات بسیاری انجام شده اسـت کـه از آن جمله‎ می‎توان به استفاده از زهر زنبور عسل اشاره کرد.

استفاده درمانی از زهر یا نیش زنبور عسل‎ حدود دو هزار سال قبل در اروپا و آسیا آغاز شد.

زهر زنبور عسل ضدالتهاب، ضد باکتری و ضد قارچ است و به علاوه پس از مـصـرف در بدن مـوجـب آزادسـازی تـرکـیبـات طبیـعـی ضدالتهابی به ویژه کورتیـزول و آزادسـازی هورمون پیش ساز کورتیزول می شود.

آسیب های لیگامان ها، تاندونـیـت، بورسیت‎، فیبروزیت و دیگر تروماهای بافـت نرم از جمله بیماریهایی است که بـا نـیـش زنبور عسل به خوبی درمان می شوند.

همچنین استفاده از نیش زنبور عسل در تخفیف سردردهای میگرنی و پلـی نـوریـت در حال بررسی است.

استفاده از زهـر زنبـور عسـل مـوجـب تاخیر در انعقاد خون به ویـژه در رگـهـای کوچک میشود و می تـوان از آن در بهـبـود جریان خون بهره برد.

مدارکی نیز وجود دارد که زهر زنبـور عسل در کاهش کلستـرول و تحـریـک دسـتگـاه ایمنی بدن موثر است.

اسـتفـاده از زهـر زنبـور عـســل در بـیمـارانـی کـه بـه هیـچیـک از روشـهـای درمانی غیراستـروئیـدی و ضـدالـتهـابـی و کورتیکو استروئیدها و داروهـای کـاهـنـده ایمنی پاسخ

‎نداده اند ممکن است مفید باشد.

محققان توصیه می کنند که بهتـر اسـت همزمان با استفاده از زهر زنبور عـسـل از دیگر محصولات زنبور عسل نیز استفـاده شـود تا دستگاه ایمنی بدن پاسخ بهتری به درمان نشان دهد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم تصریح کرد:همچنین تاثیر زهر زنبور عسل بر روی حیواناتی که با استفاده از ماده شیمیایی به ام .اس مبتلا شده بودند انجام شد و مشاهده کردیم که بیماری ام .اس رو به بهبودی است.